Փաստաբան Երվանդ Վարոսյանի հարցազրույցը:

ՀՀ ՓՊ խորհրդի 08.07.2011թ. "ՀՀ ԱԽ կողմից դատավորի լիազորությունները դադարեցնելու վերաբերյալ կայացված որոշման հնարավոր բացասական հետևանքների մասին" թիվ 14/5-Լ որոշում

Հայաստանի Հանրապետության փաստաբանների պալատի

խորհրդի 08.07.2011թ. 14-րդ նիստի

 ՈՐՈՇՈՒՄ թիվ  14/5-Լ

Հայաստանի Հանրապետության փաստաբանների պալատի (այսուհետ` Պալատ) խորհուրդը,  քննարկելով ՀՀ արդարադատության խորհրդի կողմից դատավորի լիազորությունները դադարեցնելու վերաբերյալ կայացված որոշման հնարավոր բացասական հետևանքների հարցը.

ՈՐՈՇԵՑ`

հանդես գալ հետևյալ հայտարարությամբ.

Հ Ա Յ Տ Ա Ր Ա Ր ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

ՀՀ փաստաբանների պալատի խորհուրդը գտնում է, որ Հայաստանի Հանրապետությունում առկա է արդարադատության խոր ճգնաժամ, որը առավել ցայտուն է դրսևորվում քրեական դատավարություններում, որտեղ դատարաններն ընդգծված մեղադրական ուղղվածություն են որդեգրել: Նշվածը արտահայտվում է ինչպես դատավճիռների ընդհանուր քանակի մեջ արդարացման դատավճիռների չնչին տոկոսով, այնպես էլ` նախաքննության ընթացքում առանց լուրջ հիմնավորումների, իսկ երբեմն նաև` առանց որևէ հիմնավորման, մեղադրյալների նկատմամբ որպես խափանման միջոց կալանավորումն ընտրելով: Գրեթե ամենուրեք և համարյա բոլոր դեպքերում դատարաններն ընդունում են մեղադրանքի (հետաքննիչների, քննիչների, դատախազների) կողմը, մրցակցային դատավարությունը վերածելով մի անարդար մրցության, որտեղ մի կողմում մեղադրյալն է իր պաշտպանի հետ, իսկ մյուս կողմում` դատախազը (քննիչը, հետաքննիչը)` դատավորի հետ միասին:

Չնայած, որ ավելի քան մեկ և կես տասնամյակ առաջ մեկնարկած դատաիրավական բարեփոխումների կարգախոսն էր` արդարադատության բնագավառում խորհրդային ժառանգությունից ձերբազատվելը, դատավարությունը մրցակցային դարձնելը, այնուամենայնիվ, չնայած զանգվածային օրենսդրական փոփոխությունների, քրեական դատավարությունը մրցակցային դարձնելու առումով նկատելի փոփոխություններ չեն արձանագրվել: Ինչպես և նախկինում, ներկայումս էլ դատարանները գտնվում են մեղադրանքի բևեռում, պաշտպանությունը վերածելով ձևականության, իսկ դատավարությունը` արդարադատություն իրականացնելու պատրանքի: Պալատի խորհրդի գնահատմամբ, դատաիրավական և հատկապես` քրեական դատավարության ասպարեզում իրականացված ՙբարեփոխումները՚ արդարադատությունը չեն մոտեցրել ցանկալի նպատակի:

 Վերլուծելով գոյություն ունեցող այս ճգնաժամի պատճառները, Պալատի խորհուրդը հանգել է այն եզրակացության, որ դրանում մեծ է Հայաստանի Հանրապետության Արդարադատության խորհրդի որդեգրած քաղաքականության բացասական դերը:

ՀՀ Արդարադատության խորհուրդը, որը ՀՀ Սահմանադրությամբ, ի թիվս այլի, դատավորներին կարգապահական պատաuխանատվության ենթարկելու և Հայաստանի Հանրապետության Նախագահին դատավորի լիազորությունները դադարեցնելու մաuին առաջարկ ներկայացնելու լիազորություններ ունի, իր այդ լիազորություններն օգտագործելիս խտրական մոտեցում է դրսևորում, և այդ մոտեցումը թելադրում ամբողջ դատական համակարգին: Ստեղծված արատավոր պրակտիկայի համաձայն, դատավորը, որն ակնհայտ և կոպիտ սխալ է թույլ տալիս ի վնաս մեղադրյալի, որպես կանոն, չի ենթարկվում որևէ պատասխանատվության, ծայրահեղ դեպքերում` աննշան տույժի է ենթարկվում: Մինչդեռ դատավորը, որը (Արդարադատության խորհրդի կարծիքով) սխալվել է հօգուտ մեղադրյալի, անմիջապես ենթարկվում է ամենալուրջ պատժամիջոցների, ընդհուպ` այդ դատավորի լիազորությունները դադարեցնելու առաջարկ է ներկայացվում Հանրապետության Նախագահին: Ակնհայտ է, որ նման մոտեցումը հուշում է դատավորներին, որ` կարգապահական պատասխանատվությունից զերծ մնալու և զբաղեցրած պաշտոնը չկորցնելու համար, ցանկացած կասկածելի իրավիճակում գերադասելի է գործել ի վնաս մեղադրյալի:

Այսպես, առկա են հարյուրավոր օրինակներ, երբ դատավորները որոշումներ են կայացրել` քրեական գործի նախաքննության ընթացքում մեղադրյալին կալանքի վերցնելու մասին, չբերելով որևէ հիմնավորում: Այդպիսի` բացարձակապես չպատճառաբանված որոշումներ են, օրինակ`

-   Արմավիրի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի (դատավոր` Վ.Խալաթյան)` քրեական գործը դատական քննության նշանակելու մասին 02.09.2010 թվականի որոշումը, որում նշված է` ՙՀաշվի առնելով Կարեն Շավարշի Ալեքսանյանին վերագրվող արարքի բնույթն ու հասարակական վտանգավորության աստիճանը, նրա անձը, և որ նա ազատության մեջ մնալով կարող է խոչընդոտել քրեական գործի դատաքննությանը, ուստի նրա նկատմամբ ընտրված խափանման միջոցը ՙՍտորագրություն չհեռանալու մասին՚ պետք է փոխել ՙԿալանավորմամբ՚՚: Ուշագրավ է, որ խոսքն տվյալ որոշման մեջ գնում է մեղադրյալի մասին, որի նկատմամբ նախաքննության ժամանակ որպես խափանման միջոց ընտրված է եղել չհեռանալու մասին ստորագրությունը և որը այդ խափանման միջոցի պայմանները չի խախտել և նման փաստ դատարանի որոշման մեջ հիշատակված չէ:

-  Նույն դատարանի նույն դատավորի կողմից 16.11.2009 թվականին կայացված որոշումը, որում նշված է` ՙԴատարանը, քննարկելով մեղադրյալ Մ.Մանուկյանի պաշտպան Ա.Զաքարյանի միջնորդությունը իր պաշտպանյալ Մ.Մանուկյանի նկատմամբ գրավի կիրառումը թույլատրելի համարելու և իր պաշտպանյալին համապատասխան վճարի կամ գույքի դիմաց ազատ արձակելու վերաբերյալ, գտնում է, որ այն ենթակա է մերժման, իսկ գրավի կիրառումը, որպես այլընտրանքային խափանման միջոց` անթույլատրելի՚:

-  Թիվ ԵԱՆԴ 0085/01/10 քրեական գործի ըստ էության քննության ընթացքում, քննարկելով ամբաստանյալի նկատմամբ որպես խափանման միջոց ընտրված կալանքը գրավով փոխարինելու հարցը, դատարանը (նախագահությամբ Ս.Ուզունյանի) միջնորդությունը մերժել է, պատճառաբանելով, որ ՙմիջնորդությունը ենթակա է մերժման, նկատի ունենալով, որ հիմնավոր կասկածներ կան Դ.Ենգոյանի կողմից նման հանցագործություններ կատարելու մեջ, ինչպես նաև հաշվի առնելով գործի բնույթը և Դ.Ենգոյանի կողմից կատարված հանցագործությունների ծանրությունը՚:

- Երևանի Էրեբունի և Նուբարաշեն վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի (դատավոր Վ.Ասլանյան) 25.06.2011 թվականի որոշման մեջ, որպես մեղադրյալին կալանավորելու հիմնավորում, նշված է` ՙԼսելով քննիչին, մեղադրյալին, պաշտպանին, որը միջնորդեց քննիչի միջնորդությունը մերժել` անհիմն լինելու պատճառով, ծանոթանալով միջնորդությանը կից ներկայացված նյութերին, հաշվի առնելով մեղադրյալին մեղսագրվող արարքի բնույթն ու վտանգավորության աստիճանը, նրա անձը, ինչպես նաև այն, որ ազատության մեջ մնալով մեղադրյալը կարող է քրեական դատավարությանը մասնակցող անձանց վրա անօրինական ազդեցություն գործադրել, դատարանը եկավ այն համոզման, որ միջնորդությունը հիմնավոր է և ենթակա է բավարարման՚:

- Լոռու մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի (դատավոր Ն.Հովակիմյան) 18.03.2011 թվականի որոշումը, որում` որպես անձին կալանքի վերցնելու պատճառաբանություն նշված է` ՙՀաշվի առնելով Կարեն Սարուխանյանին մեղսագրվող արարքի վտանգավորության աստիճանը և այն, որ ազատության մեջ մնալով հնարավոր է խոչընդոտի նախաքննությանը, գործով վկաների վրա անօրինական ազդեցություն գործադրելու եղանակով, դատարանը գտավ, որ քննիչի միջնորդությունը պետք է բավարարել, իսկ պաշտպանական կողմի միջնորդությունը գրավ կիրառելու մասին պետք է մերժել կալանքը բավարարելու հիմնավորումներով՚:

-  Նույն դատավորը 25.03.2011 թվականին, քննության առնելով մեղադրյալին կալանքի տակ պահելու ժամկետը երկարացնելու մասին քննիչի միջնորդությունը, որպես քննիչի միջնորդությունը բավարարելու և միաժամանակ` գրավ կիրառելու մասին պաշտպանի միջնորդությունը մերժելու հիմք, նշել է` ՙԼսելով քննիչի հիմնավորումները, պաշտպանի առարկությունները, դատարանը գտավ, որ միջնորդությունը հիմնավոր է և այն պետք է բավարարել, քանի որ Կարապետ Դանիելյանին կալանքի տակ պահելու հիմքերը դեռևս չեն վերացել: Կարապետ Դանիելյանը հայտնվելով ազատության մեջ, կարող է խուսափել նախաքննական մարմնից կամ դատաքննությունից: Հետևաբար` պաշտպանի միջնորդությունը` կալանքը գրավով փոխելու մասին, պետք է մերժել՚:

- Նույն դատավորը, նույն օրը քննելով քննիչի մեկ այլ նույնանման միջնորդություն մեկ այլ մեղադրյալի վերաբերյալ, այդ միջնորդությունը բավարարել է, նշելով` ՙԼսելով քննիչի հիմնավորումները, պաշտպանի առարկությունները, դատարանը գտավ, որ միջնորդությունը հիմնավոր է և այն պետք է բավարարել, քանի որ Սլավիկ Մխիթարյանին կալանքի տակ պահելու հիմքերը դեռևս չեն վերացել: Ազատության մեջ մնալով նա կարող է թաքնվել քննությունից կամ դատաքննությունից՚:

Պալատի խորհրդի տրամադրության տակ գտնվող` ի վնաս մեղադրյալների կայացված ակնհայտ անհիմն որոշումների ցուցակը կարելի է շարունակել տասնյակ էջերի վրա: Հատկանշական է, որ նման որոշումների կայացումը այն կայացնող դատավորների համար որևէ բացասական հետևանք, մասնավորապես` կարգապահական պատասխանատվության ձևով, չի առաջացրել:

 Նման պայմաններում անբացատրելի է ՀՀ Արդարադատության խորհրդի 24.06.2011 թվականի թիվ ԱԽ-13-Ո-17 որոշումը, որով այդ մարմինը դիմել է Հանրապետության Նախագահին` Երևանի Ավան և Նոր-Նորք վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Սամվել Մնացականյանի լիազորությունները դադարեցնելու միջնորդությամբ: ՀՀ Արդարադատության խորհուրդը իր այդ որոշման հիմքում դրել է այն պատճառաբանությունը, որ` ՙԱռանց որևէ պատճառաբանության դատական ակտ կայացնելով` դատավոր Ս.Մնացականյանն իր վարքագծով խաթարել է կողմերի, իրավաբանական հանրության և հասարակության հավատը դատավարության, դատավորի և դատարանի արդարության հանդեպ: Դրա արդյունքում արդարադատությունը ոչ միայն չի իրականացվել, այլև չի եղել տեսանելի և համոզիչ, չի ընկալվել որպես արդարադատության հաստատում՚:

Պալատի խորհուրդն այս կապակցությամբ հիշեցնում է, որ դատավոր Սամվել Մնացականյանի ՙառանց որևէ պատճառաբանության կայացված՚ դատական ակտով մեղադրյալի նկատմամբ որպես խափանման միջոց ընտրված կալանքը փոխարինվել էր գրավով, որի արդյունքում մեղադրյալն ազատվել էր կալանքից: Որոշ ժամանակ անց հաստատվել էր այդ մեղադրյալի անմեղությունը և նախաքննական մարմնի կողմից նրա նկատմամբ քրեական  հետապնդումը դադարեցվել էր: Համադրելով վերը նշված փաստերը, Պալատի խորհուրդը գտնում է, որ չպատճառաբանված դատական ակտ կայացրած  դատավոր Սամվել Մնացականյանի նկատմամբ ՀՀ Արդարադատության խորհրդի այդ աստիճան խիստ վերաբերմունքի միակ բացատրությունը պետք է փնտրել նրանում, որ` ի տարբերություն վերևում նշված ակնհայտ անհիմն ու չպատճառաբանված որոշումներ կայացրած դատավորների, որոնց որոշումների արդյունքում անձինք զրկվել են ազատությունից, տվյալ դեպքում դատավորը (Սամվել Մնացականյանը) սխալվել է հօգուտ մեղադրյալի:

Պալատի խորհուրդն արձանագրում է, որ ՀՀ Արդարադատության խորհրդի նման մոտեցումները արմատապես հակասում են իրավունքի հանրաճանաչ սկզբունքներին: Մասնավորապես, ՀՀ Արդարադատության խորհրդին պետք է որ հայտնի լինի մի շարք վճիռներում Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի արտահայտած դիրքորոշումը, կապված անձին կալանքի վերցնելու և անձին կալանքից ազատելու մասին որոշումների պատճառաբանվածության չափանիշների հետ: Մասնավորապես, ՙՄարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին՚ Եվրոպական Կոնվենցիայի պահանջներից բխում է, որ ներպետական իրավասու մարմինները պետք է հիմնավորեն ոչ թե անձին ազատության մեջ թողնելու, այլ` նրան ազատազրկելը: Այսպես, օրինակ, Պոլանսկին ընդդեմ Ռուսաստանի գործով Եվրոպական Դատարանը նշել է` ՙԿանխավարկածը միշտ ազատ արձակելու օգտին է: … Հանցագործություն կատարելու մեջ մեղադրվող անձը պետք է միշտ ազատվի նախնական կալանքից, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ պետությունը կարող է ցույց տալ, որ գոյություն ունեն վերաբերելի և բավարար հիմքեր` նրա շարունակական կալանավորումը հիմնավորելու համար՚: (տես` այն աղբյուրների թվում` Կստրավետն ընդդեմ Մոլդովայի No 23393/03 գործով վճիռը, ՄաքԿեյն ընդդեմ Միացյալ Թագավորության [Մեծ Պալատ] No 543/03 գործով վճիռը, Յաբլոնսկին ընդդեմ Լեհաստանի No 33492/96 գործով վճիռը)

Մեղադրյալին նախնական կալանքի տակ պահելու անհրաժեշտությունը հիմնավորելու պարտականությունը դրված է նախաքննությունն իրականացնող

մարմնի և դատախազության վրա, որոնք դատարանին ներկայացնում են կալանքը որպես խափանման միջոց կիրառելու կամ դրա ժամկետը երկարացնելու մասին միջնորդություն: Ներկայացնելով միջնորդություն, քրեական վարույթն իրականացնող մարմինները և միայն նրանք կրում են ապացուցման պարտականություն` համոզելու դատարանին, որ անձի` կալանքի տակ մնալն անհրաժեշտություն է: Ի դեպ, դատավոր Սամվել Մնացականյանի կողմից գրավի կիրառման հարցը քննելիս նույնիսկ մեղադրող կողմը չի առարկել գրավի կիրառման դեմ, այսինքն` հրաժարված է եղել անձին կալանքի տակ պահելը շարունակելու անհրաժեշտության իր սեփական դիրքորոշումից:

Դատավոր Սամվել Մնացականյանի գործն առավել ցայտուն կերպով ցույց է տալիս Հայաստանում իրավունքի գերակայության սկզբունքի արմատավորման հարցում ՀՀ Արդարադատության խորհրդի ապակառուցողական դերը:

Պալատի խորհուրդը, նախքան այս եզրակացություններին հանգելը, համադրել է տվյալ դատավորի նկատմամբ ՀՀ Արդարադատության խորհրդի կողմից դրսևորված մոտեցումը մեղադրյալների իրավունքները ոտնահարող բազմաթիվ աղաղակող խախտումների դեպքում նույն Արդարադատության խորհրդի անտարբեր մոտեցման հետ: Իրավաբանների հանրությանը քաջ հայտնի է դեպք, երբ առաջին ատյանի դատարանի դատավորը մեղադրական դատավճիռը հիմնավորել է հետևյալ կերպ` ՙԴատարանը գնահատական տալով Գուրգեն Տավարածյանի, Կարեն Անտոնյանի նախաքննության և դատաքննության ընթացքում տված հակասական ցուցմունքներին, գտնում է, որ իրականում հետաքննության մարմնի կողմից բռնություն է գործադրվել ճշմարտությունը բացահայտելու համար՚ և դատավճիռն ուժի մեջ է թողնվել ինչպես Վերաքննիչ, այնպես էլ` Վճռաբեկ դատարանների կողմից: Դատավորներին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու մասին պաշտպանի գրավոր պահանջները մերժվել են այն ստանդարտ պատճառաբանությամբ, որ ՙԴատավորը արդարադատություն իրականացնելիս անկախ է և ենթարկվում է միայն օրենքին՚: Միայն այն բանից հետո, երբ Եվրոպական Դատարանը այդ գործով ի վնաս Հայաստանի Հանրապետության վճիռ կայացրեց (Միշա Հարությունյանն ընդդեմ Հայաստանի գործը), առաջին ատյանի դատավորը ենթարկվեց կարգապահական պատասխանատվության` խիստ նկատողության, սակայն պահպանեց իր պաշտոնը, իսկ Վերաքննիչ և Վճռաբեկ դատարանների դատավորները որևէ պատասխանատվություն չկրեցին: Համադրելով խախտման մասշտաբը և հետևանքները այդ խախտման հեղինակ դատավորների պատասխանատվության հետ դժվար չէ ևս մեկ անգամ համոզվել, որ այդ` խայտառակ խախտման նկատմամբ Արդարադատության խորհրդի հանդուրժողական վերաբերմունքի պատճառը միայն այն էր, որ դատավորները սխալվել էին ի վնաս մեղադրյալի:

Հատկանշական է նաև այն փաստը, որ ՀՀ Արդարադատության խորհրդի հիշյալ որոշման մեջ տեղ է գտել գրավի կիրառումն ընդհանրապես բացառող հետևյալ ձևակերպումը. ՙՄինչդեռ Դատարանն իր` 30.05.2011 թվականի որոշմամբ կալանավորումն այլընտրանքային խափանման միջոց գրավով փոխարինելիս որևէ ձևով չի պատճառաμանել նման եզրահանգման գալը: Դատարանը չի մատնանշել որևէ փաստական հանգամանք, որը հնարավորություն կտար հանգել հետևության այն մասին, որ 30.04.2011 թվականի որոշմամբ արձանագրված և կալանքը որպես խափանման միջոց կիրառելու հիմք հանդիսացած հանգամանքները վերացել են՚:

ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի համաձայն գրավը կալանավորման այլընտրանքային խափանման միջոցն է և կարող է կիրառվել միայն այն պարագայում, երբ անձի նկատմամբ արդեն իսկ կիրառվել է կալանավորումը որպես խափանման միջոց, ուստիև առկա են կալանավորումը կիրառելու համար անհրաժեշտ հիմքերը: Եթե նման հիմքեր չկան կամ դրանք վերացել են, անձի նկատմամբ չեն կարող կիրառվել ոչ կալանավորումը, ոչ գրավը:

Վերը նշված փաստերի հիման վրա ՀՀ Փաստաբանների պալատի խորհուրդն ամրապնդվում է իր այն համոզման մեջ, որ դատական համակարգի ներկայից ճգնաժամը մեծապես և որոշիչ չափով պայմանավորված է ՀՀ Արդարադատության խորհրդի խտրական մոտեցումներով, երբ դատավորի թույլ տրված սխալը պատժվում է կամ մնում անպատիժ` կախված ոչ թե խախտման բնույթից, ծանրության աստիճանից և հետևանքներից, այլ նրանից, թե ում օգտին է դատավորը սխալվել: ՀՀ Արդարադատության խորհրդի այս դիրքորոշումը օրինաչափորեն ձևավորում է համապատասխան մոտեցումներ դատական համակարգի բոլոր օղակներում, ինչը չի նպաստում Հանրապետությունում օրինականության հաստատմանը:

ՀՀ փաստաբանների պալատի խորհուրդը շեշտում է, որ սույն հայտարարությունն ուղղված չէ կոնկրետ մեկ դատավորի պաշտպանությանը: ՀՀ Արդարադատության խորհրդի, խնդրո առարկա որոշումը ևս կարևորվում է ոչ այնքան մեկ անհատ դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցը լուծելու տեսանկյունից, որքան Հայաստանյան դատարանների հետագա գործունեության ուղղությունը կանխորոշելու տեսանկյունից:

ՀՀ փաստաբանների պալատի խորհուրդը  ՀՀ Արդարադատության խորհրդի, ՀՀ Դատարանների նախագահների խորհրդի և ՀՀ Նախագահի գիտությանն է հասցնում վերը նշված խնդիրը և հույս հայտնում, որ  խնդրի ճիշտ ընկալումը հնարավորություն կտա շտկելու ստեղծված իրավիճակը և կնպաստի Հանրապետությունում իրավունքի գերակայության սկզբունքի տարածմանն ու արմատավորմանը:

Պալատի նախագահ` Ռուբեն Սահակյան

ՀՀ Փաստաբանների պալատի փաստաբանների հայտարարությունը

2011թ. հունիսի 24–ին ՀՀ Արդարադատության խորհուրդը կայացրել է թիվ ԱԽ-13-Ո-17 որոշումը` դիմելով Հանրապետության Նախագահին Երևան քաղաքի Ավան և Նորք-Նորք վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Սամվել Մնացականյանի լիազորությունները դադարեցնելու միջնորդությամբ:
Արդարադատության խորհրդի կարգապահական հանձնաժողովի կողմից կարգապահական վարույթ հարուցելու առիթ է հանդիսացել 01.06.2011թ. ՀՀ Վճռաբեկ դատարանի նախագահ Ա.Մկրտումյանի գրությունը:
Դատավոր Ս.Մնացականյանը 30.04.2010թ. որոշմամբ բավարարել է քրեական վարույթն իրականացնող մարմնի միջնորդությունը և հանցագործություն կատարելու մեջ մեղադրվող Ալբերտ Խաչատրյանի նկատմամբ որպես խափանման միջոց է կիրառել կալանավորումը: 30.05.2011թ. նույն դատավորը բավարարելով մեղադրյալի պաշտպանի միջնորդությունը, ընտրված խափանման միջոց կալանքը փոխարինել է այլընտրանքային խափանման միջոց գրավով:
Ըստ Արդարադատության խորհրդի որոշման, դատավոր Ս.Մնացականյանը առանց պատճառաբանության անձի նկատմամբ կիրառել է կալանավորման այլընտրանքային խափանման միջոց գրավ և նրան ազատ արձակել:
Խստորեն դատապարտում ենք Արդարադատության խորհրդի նման գործելակերպը, որն ըստ էության արդեն իրականացնում է ինկվիզիտորի գործառույթներ:
Բացարձակապես համաձայն չլինելով Արդարադատության խորհրդի այն եզրահանգման հետ, որ դատավոր Ս.Մնացականյանը չի պատճառաբանել կալանավորումն այլընտրանքային խափանման միջոց գրավով փոխարինելը, արձանագրենք, որ ՀՀ քրեադատավարական օրենսդրությամբ և’ կալանավորումը, և’ գրավը կիրառվում են միևնույն հիմքերի դեպքում, այն է` երբ վտանգ կա, որ հանցագործության կատարման մեջ մեղադրվողը կարող է դրսևորել ոչ պատշաճ վարքագիծ գործի քննության ընթացքում և եթե կալանքը որպես խափանման միջոց կիրառելու հիմք հանդիսացած հանգամանքները վերացած լինեին, ապա այդ դեպքում բացարձակապես որևէ խափանման միջոցի անհրաժեշտություն չէր լինի:
Ուշագրավ է այն փաստը, որ քրեական հետապնդման մարմինը` քննիչն ու դատախազը, չեն առարկել գրավի կիրառման դեմ, մինչդեռ Վճռաբեկ դատարանի նախագահ Ա.Մկրտումյանը որոշումը կայացնելուց երկու օր անց, դրսևորելով ակնհայտ շտապողականություն, գրությամբ դիմել է Արդարադատության խորհրդի կարգապահական հանձնաժողովին` կարգապահական վարույթ հարուցելու խնդրանքով, այն դեպքում, երբ բազմաթիվ անգամներ դատարանները մերժել են գրավի կիրառումը` ընդհանրապես որևէ կերպ չպատճառաբանելով նման որոշումները, իսկ Վճռաբեկ դատարանի նախագահ Ա.Մկրտումյանը կամ Արդարադատության խորհուրդը երբևէ չեն անդրադարձել նման որոշումներ կայացրած դատավորներին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու խնդրին:
Հարց է առաջանում նաև, թե Վճռաբեկ դատարանի նախագահը օրենքով իրեն վերապահված որ լիազորությունն իրականացնելիս է երկու օր անց տեղեկացել դատարանի կայացրած որոշման մասին, թե դա արվել է ex parte շփումների միջոցով:
Այն դեպքում, երբ ՀՀ իշխանությունները վերջերս սկսել են հաճախ խոսել որպես խափանման միջոց գերակշիռ դեպքերում ընտրվող կալանավորումը այլընտրանքային խափանման միջոցներով փոխարինելու, նույնիսկ այլընտրանքային խափանման միջոցների նոր տեսակներ սահմանելու անհրաժեշտության վերաբերյալ, Արդարադատության խորհրդի կողմից կայացված վերոհիշյալ որոշումն ըստ էության ոտնձգություն է դատական իշխանության և դատավորների անկախության նկատմամբ, միաժամանակ հանդիսանալով զսպող միջոց /chilling effect/` արդարացնելով հիմնականում խափանման միջոցներից ամենածանրը` կալանավորումը, կիրառելու արատավոր պրակտիկան և գրեթե իսպառ վերացնելով հետագայում դատավորների կողմից գրավի կիրառման հնարավորությունը:
Տարակուսանք է առաջացնում նաև այն փաստը, որ Արդարադատության խորհրդի որոշումը կայացվել է այնպիսի հանգամանքներում, երբ վիճահարույց դատական ակտը չի բողոքարկվել և չի բեկանվել, որն ինքնին բարձրացնում է դատական ակտերի վերջնական լինելու /res judicata/ հիմնարար սկզբունքի խախտման մասին հարց, որն էլ որպես այդպիսին կասկածի տակ է դնում Արդարադատության խորհրդի որոշման իրավաչափությունը:
Գտնում ենք, որ ոչ թե դատավոր Ս.Մնացականյանի կայացրած որոշումը չի ապահովում դատական իշխանության կայացրած որոշումների նկատմամբ հանրության վստահությունը` նսեմացնելով դատական իշխանության հեղինակությունը, ինչպես գտել են Կարգապահական հանձնաժողովն ու Արդարադատության խորհուրդը, այլև վերջին երկու մարմինների և Վճռաբեկ դատարանի նախագահ Ա.Մկրտումյանի նման գործելակերպն են նսեմացնում դատական իշխանության հեղինակությունը` նվազեցնելով առանց այն էլ հանրության ցածր վստահությունը դատական ակտերի և ընդհանրապես դատական իշխանության նկատմամբ:
Հայտնելով մեր զորակցությունը ներկայիս պայմաններում քաղաքացիական արիություն դրսևորող, ցավոք սրտի դեռևս սակավաթիվ դատավորներին, կոչ ենք անում Հանրապետության Նախագահին մերժել դատավոր Սամվել Մնացականյանի լիազորությունները դադարեցնելու վերաբերյալ Արդարադատության խորհրդի միջնորդությունը: Միաժամանակ գտնում ենք, որ պետք է վերանայվի ՀՀ Վճռաբեկ դատարանի նախագահ Ա.Մկրտումյանի, Արդարադատության խորհրդի վերոհիշյալ որոշումն ընդունած անդամներ Վ.Աբելյանի, Կ.Բաղդասարյանի, Ռ.Բարսեղյանի, Ա.Թումանյանի, Ա.Խաչատրյանի, Մ.Մակյանի, Ս.Օհանյանի, կարգապահական հանձնաժողովի անդամների հետագա պաշտոնավարության նպատակահարմարությունը:
ՀՀ Փաստաբանների պալատի փաստաբաններ`
1.      Տիգրան Սաֆարյան
2.      Ռուբեն Հակոբյան
3.      Ռուզաննա Սիրեկանյան
4.      Աննա Ջուվանովա
5.      Վարդան Գրիգորյան
6.      Ապետնակ Պողոսյան
7.      Ամալյա Ավագյան
8.      Հովսեփ Հովսեփյան
9.      Գուրգեն Հարությունյան
10.  Անուշ Մխիթարյան
11.  Կարեն Թումանյան
12.  Էդմոն Մարուքյան
13.  Ռուբեն Ղազարյան
14.  Արսեն Գալստյան
15.  Ռոբերտ Մանվելյան      
16.  Կարեն Մանուչարյան                                          

                                         
2011թ. հուլիսի 3, ք.Ծաղկաձոր

Նորացվել է (Կիրակի, 03 Հուլիս 2011 09:13)

Copyright © 2011 ՀՀ փաստաբանների պալատ

Դատավորը տեղյակ չէր ՀՀ "Քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի" փոփոխություններին

  Սույն թվականի մայիսի 18-ին  որպես գործով կողմ չհանդիսացող անձ ներկա գտնվելով մի գործով դատական նիստի և տեղից ընդամենը երկու բառ ասելով` Երևան քաղաքի Էրեբունի և Նուբարաշեն վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Գ.Ասլանյանի կողմից անօրինականորեն ենթարկվեցի դատական սանկցիայի: Եվ չնայած այն հանգամանքին, որ դատավորը դրանով ի ցույց դրեց իր անկողմականլ չլինել, քանզի նիստին ներկա այլ անձինք, որոնք նույնպես արտահայտվեցին տեղից, չենթարկվեցին նման պատասխանատվության, դատարանի այդ որոշումը հետագայում բեկանվեց, անօրինական լինելու պատճառով: Իսկ հետևությունը, որ կարելի է անել հետևյալն է` Երևան քաղաքի Էրեբունի և Նուբարաշեն վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Վ. Ասլանյանը տեղյակ չէր ՀՀ "Քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի" 115-րդ հոդվածի փոփոխություններին և դեռ անհայտ է, թե քանի ՀՀ քաղաքացի, ով ներկա է գտնվել դատական նիստին և տեղից երկու բառ ասելելով, ենթարկվել է դատական տուգանքի նման անօրինական որոշումներով:

   Հետաքրքրական է նաև այն հանգամանքը, որ դատավոր չկիրառեց դատական սանկցիայի մյուս տեսակները (նախազգուշացում կամ նիստերի դահլիճից հեռացնելը) իմ նկակմամբ, ինչի իրավունքն ուներ: 

   Դե ինչ պարոն դատավոր, Ձեր բախտը չբերեց: Դուք անօրինական որոշում կայացրեցիք ոմն իրավաբան Գ. Սլոյանի նկատմամբ,  իսկ այդ իրավաբանը սիրում է ուշադիր կարդալ օրենքները և ձեր որոշումը բողոքարկելով, ծանոթացրեց Ձեզ օրենքի փոփոխություններին:

Բայց սա դեռ վերջ չէ, իմ կողմից մի անակնկալ էլ է Ձեզ սպասվում: Ձեզ համբերություն ...

    

   P.S. Հարգելի ընթերցող, այս գործի բոլոր փաստաթղթերը կարող եք ներբեռնել այստեղ:

ՀՀ վերաքննիչ քրեական դատարանի դատավոր Մհեր Արղամանյանը ենթարկվել է կարգապահական պատասխանատվության

2011 թվականի ապրիլի 22-ին ՀՀ արդարադատության խորհուրդը քննարկել է ՀՀ վերաքննիչ քրեական դատարանի դատավոր Մհեր Արղամանյանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցը:

Սույն գործի փաստերը հանգում էին նրան, որ 10.11.2010թ.-ին ՀՀ ոստիկանության ՔԳՎ Երևանի ՔՎ Կենտրոնի քննչական բաժնի քննիչի կողմից միջնորդություն է ներկայացվել Երևան քաղաքի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարան՝ մեղադրյալ Վ. Գևորգյանի նկատմամբ երկու ամիս ժամկետով կալանավորումը որպես խափանման միջոց ընտրելու վերաբերյալ: Դատարանի նույն օրվա որոշմամբ քննիչի միջնորդությունը մերժվել է այն պատճառաբանությամբ, որ «միջնորդություն հարուցած անձի կողմից ներկայացված հիմնավորումները անհիմն են և չեն բխում քրեական գործի փաստական տվյալներից: Այսինքն՝ քննիչի կողմից Վ. Գևորգյանի նկատմամբ որպես խափանման միջոց կալանավորումը կիրառելու բավարար հիմքեր չեն ներկայացվել դատարան:»:
Դատարանի որոշումը բողոքարկվել է ՀՀ քրեական վերաքննիչ դատարան: 30.11.2010թ.-ին վերաքննիչ դատարանը՝ դատավոր Մհեր Արղամանյանը վերաքննիչ բողոքը բավարարել է և իր որոշման մեջ ի թիվս այլի նշել է, որ առկա է հիմնավոր կասկած, որ Վ.Գևորգյանը կատարել է իրեն մեղսագրվող արարքները, քանի որ քննիչ Հ. Սարգսյանը հայտնել է, որ տուժողն իրեն բանավոր ասել է, որ մեղադրյալը զանգահարել և անհանգստացրել է իրեն, մասնավորապես, մեղադրյալը զանգահարել և ասել է, որ իրեն հանի այս պատմությունից և այլն: Այս ամենի վրա հիմնվելով վերաքննիչ դատարանը որպես խափանման միջոց ընտրել է երկամսյա կալանքը:
Արդյունքում Արդարադատության խորհուրդը դատավորին պարզաբանել է, որ անձի անձեռնմխելիության իրավունքը երաշխավորված է ինչպես ՀՀ սահմանադրությամբ, այնպես էլ Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայով և այլ միջազգային և ներպետական իրավական ակտերով, ուստի անձին ազատությունից զրկելը պետք է լինի պատճառաբանված:

Արդարադատության խորհուրդը որոշել է ՀՀ վերաքննիչ դատարանի դատավոր Մհեր Արղամանյանին հայտարարել նկատողություն՝ զուգորդված վեց ամիս ժամկետով աշխատավարձի քսանհինգ տոկոսից զրկելով:

Այս գործին կարող եք ծանոթանալ ՀՀ պաշտոնական տեղակագրի 25.05.2011 թվականի թիվ 29 (832) համարում:

ՊԱՏԱՆԻՆ ՈԻ ԱՆԱՐԴԱՐ ԴԱՏԱՎՈՐԸ

Մի պատանի հոր մահից հետո վատնեց նրանից մնացած ողջ ժառանգությունը, որովհետև հարբեցող էր, սիրում էր ուտել-խմել, բայց գործ բոլորովին չէր անում։ Մի օր էլ ծախսեց քսակում եղած վերջին դրամը, հարբած գնաց տուն։ Հաջորդ օրն առավոտյան անկողնուց ելնել չէր կարողանում, որովհետև բերանը սաստիկ չորացել, գլուխը ցավում էր, ինչպես սովորաբար լինում է հարբեցողներին, որ խումար են ասում։ Տանը մնացել էր միայն մի մոզի։

— Ի՞նչ անեմ, մայր իմ, ահա մեռնում եմ,— ասում է նա մորը։— Ուզում եմ մոզին տանել շուկա վաճառելու: Ստացածս դրամը տամ գինու, խմեմ, որ ազատվեմ թմրությունից։


Որդյակ,— պատասխանեց մայրը,— քո հոր ունեցվածքից այդ հորթն է մնացել մեր տանը, ա՞յդ էլ ես ուզում դու փուչ անել։ Դու գիտես, ինչ ուզում ես, արա։ Տղան հորթը տարավ շուկա։
Այդ քաղաքում մի դատավոր կար, որ տեղացի չէր։ Դատավորի երկու ծառաները իրենց տիրոջ պետքերը հոգալու նպատակով շրջում էին շուկայում։ Նրանք տեսան պատանուն։
— Ինչո՞ւ ես ման ածում այդ այծը,— հարցնում են նրանք։
— Վաճառում եմ,— պատասխանում է տղան։ Նրանք տղային տանում են դատավորի մոտ։
— Այս պատանին այծ է վաճառում, եթե ուզում ես՝ գնիր։
— Որքա՞ն է այծիդ գինը,— գիմում է պատանուն դատավորը։
— Ով դատավոր,— ասում է տղան,— ա՞յծ է սա, թե մոզի։
— Մեզ հիմա՞ր ես կարծում, որ ցանկանում ես քո այծը վաճառել մոզու գնով,— բարկանում է դատավորը։
— Քո ասածը թող լինի, ով դատավոր,— համաձայնում է պատանին,— որքան ուզում ես, տուր։
Եվ պատանուն տալով հիսուն դրամ, նա ասում է.
— Գնա, այդ է գինը։
Մտքի մեջ ուրախանալով, որ էժան է գնել, դատավորը ծառաներին հրամայում է.
— Մորթեցե՛ք, որ ուտենք։
— Ո՛վ դատավոր,— դիմում է նրան պատանին,— խնդրում եմ քեզանից, որ թույլ տաս վերցնել պոչը։
Դատավորը կարգադրում է` տալ պատանուն հորթի պոչը։ Վերցնելով ուզածը, տղան շտապ գնում է դարբնի մոտ, պատրաստել է տալիս երկաթե փշեր ու անցկացնում մոզու պոչին։ Մի սարսափելի ու ահավոր բան՝ տեսնողների համար։ Բայց մի փոքր տեղ մազերն ազատ է թողնում, որպեսզի ճանաչվի, որ մոզու պոչ է։ Վերադառնալով տուն` մորն ասում է.
— Տո՛ւր ինձ քո բոլոր շորերը, որ պահած ունես։


— Որդյա՛կ ինչո՞ւ ես այդպես անում,— լացով բողոքում է մայրը,— քո հոր ունեցվածքը ծախեցիր կերար, այժմ սկսեցիր շորե՞րս վաճառել։
— Մի՛ վախեցիր,— հանգստացնում է նրան որդին,— ուրիշ բան եմ անելու։
Մայրը հավատաց։ Վերցնելով մոր շորերը, տղան հագնում է ու գնում կանգնում դատավորի դռան առջև: Ծառաները տեսնելով նրան չեն ճանաչում։
— Ո՛վ կին,— հարցնում են նրան,— ինչո՞ւ ես այստեղ ման գալիս, ի՞նչ ես ուզում։
— Ձեր նման գեղեցիկ երիտասարդների համար եմ եկել,— կանացի քնքշություն տալով ձայնին, պատասխանում է տղան։
— Երանի քեզ, ո՜վ կին, այսօր՝ բախտդ բերեց,— ասում են ծառաները։— Այստեղ է ապրում քաղաքի դատավորը, նա կին չունի։ Ե՜կ, տանենք քեզ նրա մոտ, դարձիր նրա կինը ու երջանիկ կլինես։
Տղան համաձայնում է ու նրանց հետ մտնում դատավորի մոտ։
Դատավորը շատ է ուրախանում կնոջ գալու համար, ընտիր ու համեղ կերակուրներ է պատրաստել տալիս, ուտում–խմում են։ Ապա նա ծառաներին դուրս է անում տնից, որովհետև այրվում էր սիրո ցանկությունից։ Երբ առանձին են մնում, դատավորն սկսում է շշուկով խոսել աղջկա հետ։
— Սա ի՞նչ է,– հարցնում է կինը դատավորին:
— Օրենսգիրք է,— պատասխանում է դատավորը,— սրանով արդար դատաստան ենք անում խեղճերի օգտին։
Այնտեղ կար նաև մի երկաթե մամլիչ, որով պատժում էին չարագործներին։
— Սա ի՞նչ է, ով դատավոր,— մատնացույց անելով մամլիչը, հարցնում է կարծեցյալ կինը։
— Դա չարագործների համար է, եթե մեկը արժանի է ծեծի ու չարչարանքների, օրենսգրքի հիման վրա տանջում ենք նրան։
— Ինչպե՞ս է լինում, բոլորովին տեսած չկամ,— հարց–


նում է կինը և մեկնում իր ոտքը, իբր թե ուզում է դնել մամլիչի տակ։
— Քեզ չի կարելի,— մերժում է դատավորը,— եթե տեսնել ես ուզում, ես կդնեմ իմ ոտքերը, իսկ դու նայիր՝ լավ է, թե ոչ։
Տղան ամրացնում է դատավորի ոտքերը կոճղերի մեջ ու, ձգելով շղթան, նրան ոտքերից բարձրացնում է վեր, ինչպես անում են ավազակներին։ Այնուհետև գրպանից հանելով մոզու պոչը, հարցնում է դատավորին.
— Ճանաչում ես, ով դատավո՛ր։ Սա մոզո՞ւ պոչ է, թե այծի։
— Մոզու պոչ է,— սարսափով ասում է դատավորը։
— Իսկ ինչո՞ւ պնդեցիր, թե այծի է։ Այդպե՞ս ես դու դատաստան անում։
Ու տղան այնքան է հարվածում դատավորին, մինչև ամբողջ մարմինը կակղեցնում է։ Ապա նրան թողնում է այդ վիճակում ու հեռանում։
Հաջորդ օրն առավոտյան դատավորի դուռը դեռ փակ էր։ Ծառաները մտածեցին. «Այսօր լավ քնեց մեր դատավորը իր տիկնոջ հետ»։ Ու չուզեցին խանգարել։ Դատի համար հավաքված ամբոխն սկսեց բողոքել.
— Ո՞ւր է դատավորը, ինչո՞ւ մեզ ներս չեք թողնում։
Ծառաներն ստիպված բացեցին դուռը, մտան ներս, տեսան ոչ ոք չկա, միայն մամլիչի վրա՝ մեկը գլուխն ի վայր կախված էր։ Երբ մոտեցան, տեսան, որ դատավորն էր։
— Վա՜յ մեզ, քեզ ի՞նչ է պատահել,— երկյուղած հարցրին ծառաները։
— Ո՜վ չար սադայելներ,— նզովելով ծառաներին՝ լացակումած ասում է նա,— այդ ի՜նչ արեցիք ինձ, մոտս բերելով մոզու տիրոջը։
Ու պատմեց պատահածը։
Եվ քանի որ դատավորի շորերն ամբողջովին արյան մեջ կպել էին մարմնին, ու չէին կարողանում նրան մերկացնել, որոշեցին տանել բաղնիք։
Պատանին մի ուրիշ հնար է մտածում։ Վերցնելով դեղորայքի մանր ամաններ ու սրվակներ, իբր թե բժիշկ է, գնում է բաղնիքի դուռը։ Ծառաները դատավորին բաղնիք


բերելիս տեսնում են հիվանդների բազմությամբ շրջապատված մի բժշկի։
— Ո՛վ բժիշկ,— գիմում են նրան,— շտապ արի բաղնիք և բուժիր դատավորին, քեզ մեծ հարստություն կտանք։
«Հարստությունը թող ձեզ մնա, ես գիտեմ անելիքս»,— մտածում է տղան և գնալով տեսնում, որ դատավորը պառկած է արնաշաղախ։
— Ուշադիր եղիր, որ մարդ ներս չմտնի,— ասում է նա բաղնիքի տիրոջը,— մինչև որ ավարտեմ բուժումը։
Մենակ մնալով դատավորի հետ, տղան գրպանից հանում է հորթի պոչը ու հարցնում.
— Ով դատավոր, ճանաչո՞ւմ ես, սա մոզո՞ւ պոչ է, թե՞ այծի:
Դատավորը հենց որ տեսնում է պոչը, սարսափահար է լինում ու սկսում գթություն աղերսել։ Տղան, ուշադրություն չդարձնելով նրա աղաչանքներին, ուզածի չափ ծեծում է։
— Ո՛վ դատավոր,— ասում է նա,— իմացի՛ր, որ մահդ իմ ձեռքով է լինելու։
— Դատավորի մոտ կմտնեք երեք ժամից հետո,— ելնելով դուրս, կարգադրում է նա բաղնեպանին,— բուժիչ դեղեր եմ դրել մարմնի վրա, թողեք մի քիչ հանգիստ քնի, որ լավանա։
Տղան գնում է տուն։
Երեք ժամ հետո բաղնեպանն ու ծառաները մտնում են ներս իմանալու, թե ինչպես է դատավորը։ Տեսնում են, որ բաղնիքը լցված է արյամբ, իսկ դատավորը մորթված անասունի նման ընկած է հատակին։ Վերցնելով նրան, հանում են դուրս:
— Քեզ ի՞նչ պատահեց,— հարցնում են դատավորին։
— Հորթի տիրոջ պատճառով այչևս չեմ կարող մնալ այս քաղաքում,— ասում է նա ծառաներին։
Տղան, մտածելով մի ուրիշ հնար, գնում է մի ուղտապանի մոտ։
— Տո՛ւր, ինձ քո ուղտը, որպեսզի այսինչ քաղաքը գնամ,— առաջարկում է նրան։
— Որքան ուզում ես, կվճարեմ քեզ:


Առնելով ուղտը, տղան գնում է շուկա ու սպասում այնտեղ։ Տեսնելով նրան, դատավորի ծառաները ասում են.
— Կգնա՞ս այսինչ քաղաքը։ Մեր դատավորը հիվանդ է, պետք է նրան տանենք այնտեղ։
— Կգնա՛մ,— պատասխանում է տղան,— բայց ուղտի վարձը նախապես պիտի վճարեք։
Ծառաները վճարում են վարձը, դատավորին նստեցնում ուղտի վրա ու գնում, որպեսզի վերցնեն նաև ճանապարհի պաշար։ Ծառաների հեռանալուն պես, տղան սկսում է հարվածել ուղտին։ Եվ նա ճանապարհ ընկավ այնպիսի արագությամբ, որ թռչունն անգամ չէր կարող հասնել նրա ետևից։ Պատանին գնում հասնում է երկու կողմերից լեռներով շրջապատված մի անտառի, իջեցնում է դատավորին ուղտի վրայից, ցույց տալիս պոչը ու հարցնում.
— Ո՛վ դատավոր, ճանաչո՞ւմ ես, սա մոզո՞ւ պոչ է, թե այծի։
— Մեղա՛, որդյա՛կ,— ասում է դատավորը,— ներիր հանցանքներս։
— Ես քեզ ուզում եմ դատաստան անել սովորեցնել,— ասում է տղան ու ծեծում ուժգին, հասցնելով մահվան դուռը։ Այնուհետև թողնում է դատավորին ընկած, գնում է ինքը մոտակա նավահանգիստ քաղաքը։ Այնտեղ ծանոթանում է մի նավապետի հետ ու, ծովայինի զգեստ, հագնելով, դառնում նավավար։
Դատավորի ծառաները, ժամադրված վայրում չգտնելով ուղտապանին ու դատավորին, ուղտի հետքերով առաջ են ընթանում ու միայն հաջորդ օրը կարողանում են գտնել դատավորին։
— Քեզ ի՞նչ պատահեց։
Իսկ դատավորը այլևս չգիտեր, թե ի՞նչ է պատահել, որովհետև սարսափելի տանջանքներից ցնորվել էր։ Միայն կարողացավ ասել.
— Աստված ձեր դատաստանն անի, որովհետև դուք դարձաք իմ մահվան պատճառը։ Է՛լ չեմ մնա այս երկրում, որ չմեռնեմ մոզու տիրոջ ձեռքով։
Ծառաները մի ուրիշ ուղտ են գտնում ու, դատավորին նստեցնելով վրան, տանում են այն մոտակա քաղաքը, ուր


գնացել էր նաև տղան: Քաղաքում դատավորին իջեցնելով մի տեղ, նրանք մեկնում են նավահանգիստ, որպեսզի նավ վարձեն ու տղայի ահից դատավորին տեղափոխեն ուրիշ երկիր։ Իսկ տղան նավահանգստում է լինջում, բայց ծառաները նրան չեն ճանաչում, որովհետև, կերպարանափոխված էր։ Սակարկելով տղայի հետ, ծառաները վճարում են վարձը ու դատավորին տեղավորում նավի վրա։
Ծառաները որոշում են գիշերել ծովափին, որովհետև նավաստիները ևս քնում էին այնտեղ։ Այդպես էլ անում են։ Իսկ նավի վրա մնում են միայն դատավորն ու մոզու տերը։ Գիշերվա կեսին մի հաջողակ քամի է ելնում, տեսնելով այդ, տղան բարձրացնում է առագաստները, ու նավն սկսում է շարժվել։ Լուսաբացին նավն արդեն ծովի կենտրոնում էր։ Տղան գրպանից հանելով պոչը, դիմում է դատավորին.
— Ո՛վ դատավոր, ի՞նչ է սա, ճանաչո՞ւմ ես, մոզո՞ւ պոչ է, թե՞ այծի։
— Մեղա՛, մեղա՛, որդյա՛կ,— ասում է դատավորը,— ներիր հանցանքներս, ողջ ունեցվածքս քեզ կտամ, միայն թե մի սպանիր։
— Հիշի՛ր այն օրը, ով դատավոր,— ասում է տղան,– երբ հորս ժառանգությունից միայն մոզին էր մնացել, ու ծանր էր վիճակս չքավորության պատճառով, բայց դու ինձ հետ արդար չվարվեցիր։ Դրա համար դարձա քո մահաբեր թշնամին։
Ու նորից հարվածելով դատավորին, տղան նետում է նրան ծովը։
— Այսուհետև, թե դատավոր լինես, արդար դատիր:

ՀՀ արդարադատության խորհուրդը կարգապահական վարույթ էր հարուցել ՀՀ Արարատի և Վայոց Ձորի մարզերի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր՝ Գևորգ Բալայանի նկատմամբ:

2011 թվականի ապրիլի 8-ին ՀՀ արդարադատության խորհուրդը կարգապահական վարույթ էր հարուցել ՀՀ Արարատի և Վայոց Ձորի մարզերի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր՝ Գևորգ Բալայանի նկատմամբ:
Տվյալ գործի փաստերը հանգում էին նրան, որ դատավորԳևորգ Բալայանը ի պատասխան անձի դիմումի, որը խնդրում էր իրեն տրամադրել կատարողական թերթ, օրինական ուժի մեջ մտած վճիռը կատարման ներկայացնելու համար, նշել էր՝ «Հիշյալ գործով ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի կողմից 10.06.2010թ. կայացված որոշման եզրափակիչ մասում չի նախատեսվել, որ դատական ակտը պարտապանի կողմից կամովին չկատարելու դեպքում այն կկատարվի դատական ակտերի հարկադիր կատարման ծառայության միջոցով, հետևաբար կատարողական թերթ հնարավոր չէ տրամադրել»: Դատավորը իր այդ քայլը արդարացրել է նրանով, որ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 132-րդ հոդվածի 3-րդ մասը սահմանում է, որ վճռի եզրափակիչ մասում պետք է լինի պարտադիր նշում վճիռը կամովին չկատարելու դեպքում այն ԴԱՀԿ միջոցով կատարելու մասին, ինչը սակայն Վերաքննիչ դատարանի որոշման մեջ չի եղել:

Արդյունքում Արդարադատության խորհուրդը պարզաբանել է, որ վճիռների կատարումը հանդիսանում է արդար դատաքննության մաս, որը երաշխավորված է ինչպես ՀՀ սահմանադրությամբ, այնպես էլ ՄԻԵԿ 6-րդ հոդվածով:

Արդարադատության խորհուրդը որոշել է ՀՀ Արարատի և Վայոց ձորի մարզերի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Գևորգ Բալայանին հայտարարել նախազգուշացում:

Այս գործին կարող եք ծանոթանալ ՀՀ պաշտոնական տեղակագրի 27.04.2011 թվականի թիվ 24 (827) համարում:

2011 թվականի փետրվարի 25-ին ՀՀ արդարադատության խորհուրդը կարգապահական վարույթ է հարուցել ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի դատավորներ Աստղիկ Խառատյանի, Կարեն Չիլինգարյանի և Ամրահի Պետրոսյանի նկատմամբ: Կարգապահական վարույթ հարուցելու հիմք է հանդիսացել նշված դատավորների կողմից թույլ տրված օրենքի ակնհայտ և կոպիտ խախտումները:

Գործի փաստերը հանգում են նրան, որ դատավորներ` Աստղիկ Խառատյանը, Կարեն Չիլինգարյանը և Ամրահի Պետրոսյանը ակնհայտորեն խախտել են անձի ողջամիտ ժամկետներում գործը քննելու իրավունքը:

Նախագահող դատավոր Աստղիկ Խառատյանը չնայած նրան, որ ստորադաս դատարանի դատական ակտը ստացել էր օրինական ուժ, որով հաստատվել էր կողմերի հաշտության համաձայնությունը և կողմի հաշտության պայմանները չկատարելու պատճառով այն ներկայացվել էր հարկադիր կատարման, այնուամենայնիվ վարույթ է ընդունել այդ գործը, իր որոշմամբ կասեցրել է ստորադաս դատարանի դատական ակտի կատարումը և անհարկի ձգձգել է գործի քննությունը: Ավելին, իր վերջնական դատական ակտով՝ օրինական ուժի մեջ թողնելով ստորադաս ատյանի դատական ակտը, միաժամանակ չի լուծել կասեցման հետ կապված հարցը:

Դատավորները իրենց հակաօրինական վարքագիծը բացատրել են նրանով, որ մի դեպքում գտնվել են արձակուրդում, իսկ մյուս դեպքում կողմերին տրամադրել են ժամկետ հաշտվելու համար: Այստեղ ուշագրավն այն է, որ նախ կողմերը նախկինում արդեն իսկ եկել էին հաշտության և որ մի կողմը չէր կատարել այդ հաշտության պայմանները: Բացի այդ կողմերից մեկը արտահայտել է դիրքորոշում, որ նա չի ցանկանում կրկին հաշտության գալ կողմի հետ և խնդրում է գործի հետագա քննությունը շարունակել: Այս առումով, սակայն դատավորները մնացել են անդրդվելի:

Ինչևէ Արդարադատության խորհուրդը գտել է, որ նշված դատավորները ակնհայտ և կոպիտ խախտել են օրենքը և նկատի ունենալով, որ դատավոր Աստղիկ Խառատյանը մեկ այլ գործով (21.01.2011թ.-ի ԱԽ-1-Ո-4) արդեն իսկ նախազգուշացվել էր, ուստի Ա. Խառատյանին հայտարարել է նկատողություն՝ զուգորդված վեց ամիս ժամկետով աշխատավարձի քսանհինգ տոկոսից զրկելով, իսկ Կ. Չիլինգարյանին և Ա. Պետրոսյանին հայտարարել է նախազգուշացում:

Այս որոշմանը կարող եք ծանոթանալ ՀՀ պաշտոնական տեղակագրի 16.03.2011 թվականի թիվ 16 (819) համարում:

ՀՀ Վարչական դատավարության օրենսգրքի 141-րդ հոդվածը մասամբ ճանաչվել է հակասահմանադրական: ՍԴՈ-936

   ՀՀ Սահմանադրական դատարանը ՀՀ Վարչական դատավարության օրենսգրքի 141-րդ հոդվածի 1-ին մասն, այն մասով, որով արգելափակվում է անձի իրավունքը` դատավարական իրավունքի նորմի խախտման հիմքով բողոքարկելու նորմատիվ իրավական ակտերի իրավաչափությունը վիճարկելու վերաբերյալ գործերով, ճանաչել է ՀՀ Սահմանադրության 3, 18 և 19 հոդվածներին հակասող և անվավեր, քանզի ՀՀ Սահմանադրության համաձայն անձի իրավունքները ենթակա են արդյունավետ պաշտպանության ինչպես նյութական, այնպես էլ դատական սխալների համատեքստում, և որովհետև վարույթի հատուկ լինելու հանգամանքը չի կարող հանդիսանալ հիմք` հիշյալ նորմերով ամրագրված իրավունքների ոչնչացման համար:
  Որոշումն ամբողջությամբ  այստեղ

Անհասկանալի նախազգուշացում դատավոր Ռուզաննա Հակոբյանին

2010 թվականի նոյեմբերի 24-ին ՀՀ Արդարադատության խորհուրդը դռնփակ նիստում քննարկել է ՀՀ վարչական դատարանի դատավոր Ռուզաննա Հակոբյանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցը:

Դատավոր Ռուզաննա Հակոբյանը
քննելով թիվ ՎԴ/4439/05/09 վարչական գործը բավարարել էր հայցը, որը հետագայում բեկանվել էր Վճռաբեկ դատարանի կողմից: Գործի համառոտ նկարագիրը հանգում էր նրան, որ հայցվորը դիմել էր ՀՀ աշխատանքի եւ սոցիալական հարցերի նախարարության սոցիալական ապահովության պետական ծառայություն՝ հղիության եւ ծննդաբերության նպաստ ստանալու համար: Ծառայությունը մերժել է հայցվորին նպաստ տրամադրել, քանի որ հայցվորը սոցիալական վճարումների մասով ունեցել է չվճարված պարտավորություններ:

Դատավոր Ռ. Հակոբյանը իր որոշման պատճառաբանական մասում մասնավորապես նշել է «Ծառայության կողմից սխալ է մեկնաբանվել «Ժամանակավոր անաշխատունակության դեպքերից պարտադիր ապահովագրության մասին» ՀՀ օրենքի 5-րդ հոդվածի 2-րդ մասը, ինչը հանգեցրել է հայցվորի խնդրանքի ոչ իրավաչափ մերժմանը: Ըստ Դատարանի նշված իրավական նորմով օրենսդիրը կարեւորել է պարտադիր սոցիալական ընթացիկ վճարները վճարելու եւ ապահովագրական նպաստի իրավունք ունենալու, այն ձեռք բերելու հանգամանքները: Տվյալ դեպքում նշված երկու պայմաններն էլ ապահովված են եղել, քանի որ հայցվորը պարտադիր սոցիալական ապահովության ընթացիկ վճարները վճարել է: Պարտք ունենալու հանգամանքը չի կարող նույնացվել վճարներ կատարված չլինելու հանգամանքի հետ, իսկ խնդրո առարկա իրավադրույթի այդօրինակ մեկնաբանությունը կհակասի «Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 86-րդ հոդվածին: Այսինքն՝ օրենքում բառացի նշված չէ, որ պարտք ունենալու դեպքում անձին նպաստ չի տրվում:»:

Այս առումով ԱԽ-ն իր որոշման պատճառաբանական մասում հիմնականում կրկնել է Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները ըստ որի «… «Պարտադիր սոցիալական ապահովության վճարների մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի 3-րդ մասի 1-ին պարբերության համաձայն՝ անհատ ձեռնարկատերերը տարվա համար հաշվարկված սոցիալական վճարների եւ նույն օրենքի 5-րդ հոդվածի 5-րդ մասի 2-րդ պարբերությամբ նախատեսված սոցիալական վճարների տարբերությունը ՀՀ պետական բյուջե են փոխանցվում հաջորդ տարվա մարտի 1-ից ոչ ուշ:
Այսինքն՝ Օրենքի 5-րդ հոդվածի 2-րդ պարբերությունից ուղղակիորեն հետեւում է, որ անձը կարող է համարվել սոցիալական վճարների վճարման իր պարտավորությունը կատարած միայն օրենքով սահմանված կարգով եւ չափով սոցիալական վճարներ վճարելու դեպքում, իսկ տվյալ Օրենքով անհատ ձեռներեցների համար սահմանված է ոչ միայն յուրաքանչյուր ամսվա համար նվազագույն սոցիալական վճար, այլ նաեւ տարվա համար հաշվարկված սոցիալական վճարներ վճարելու պարտավորություն»:

Արդյունքում ԱԽ-ն որոշել է դատավոր Ռ. Հակոբյանին հայտարարել նախազգուշացում:
Այնուամենայնիվ, ԱԽ-ի որոշումից պարզ չէ թե ի վերջո, որն էր դատավոր Ռ. Հակոբյանի օրենքի ակնհայտ եւ կոպիտ խախտումը:

Նշված որոշման ամբողջական տեքստին կարող եք ծանոթանալ ՀՀ պաշտոնական տեղեկագրի 15.12.2010թ.-ի թիվ 63 (797) համարում:

ՀՀ Արդարադատության խորհուրդը Երեւան քաղաքի Կենտրոն եւ Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Արմեն Խաչատրյանին և Շիրակի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Սուրեն Մնացյանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկեց

2010 թվականի նոյեմբերի 5-ին ՀՀ Արդարադատության խորհուրդը դռնփակ նիստում քննարկել է Երեւան քաղաքի Կենտրոն եւ Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Արմեն Խաչատրյանին և Շիրակի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Սուրեն Մնացյանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցերը:

ԴատավորԱրմեն Խաչատրյանը քննելով թիվ ԵԿԴ/0163/01/10 քրեական գործը, դատաքննության ընթացքում, ի պատասխան ամբաստանյալի միջնորդության` փաստաբան ներգրավելու մասին «զայրացել է» այնուհետեւ որոշել է ամբաստանյալի նկատմամբ ընտրված խափանման միջոցը փոփոխել եւ տալ կալանքի սանկցիա:

Դատավոր Ա. Խաչատրյանն իր որոշման պատճառաբանական մասում մասնավորապես նշել է «Նկատի ունենալով, որ ամբաստանյալը … դատական նիստերն անհարկի հետաձգելով (նկատի է ունեցել փաստաբան ներգրավելու միջնորդությունը), դրսևորում է ոչ պատշաճ վարքագիծ, ինչով խոչընդոտում է դատարանում քրեական գործի քննությանը, ինչպես նաեւ հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ ամբաստանյալին մեղսագրված արարքը հանդիսանում է միջին ծանրության հանցանք, որի համար որպես պատիժ նախատեսված է միայն ազատազրկում մեկ տարուց ավելի ժամկետով, իսկ ամբաստանյալը, ազատության մեջ մնալով, խոչընդոտում է դատարանում գործի քննությանը (կրկին նկատի է ունեցել փաստաբան ներգրավելու օրինական պահանջին), դատական նիստերն անհարկի հետաձգելով եւ ազատության մեջ մնալով, խոչընդոտում է դատարանում գործի քննությանը, դատական նիստերը անհարկի հետաձգելով եւ ազատության մեջ մնալով, կարող է կատարել քրեական օրենսգրքով չթույլատրված նոր արարք, ուստի դատարանը գտնում է, որ թիվ ԵԿԴ 0163/01/10 քրեական գործով ամբաստանյալի նկատմամբ որպես խափանման միջոց կիրառված չհեռանալու մասին ստորագրությունը պետք է փոխել կալանավորմամբ:»:

Այս առումով ԱԽ-ն իր որոշման պատճառաբանական մասում նշել է, որ «… պաշտպան ունենալու իրավունքը ՀՀ Սահմանադրությամբ (20-րդ հոդվածի 2-րդ մաս) եւ ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքով (10-րդ հոդվածի 1-ին եւ 2-րդ մասեր) երաշխավորված հիմնարար իրավունք է: Ամբաստանյալն իրավունք ունի քրեական գործի քննության ցանկացած փուլում ունենալ պաշտպան, անկախ նրանից, որ գործի նախորդ քննության ընթացքում հրաժարվել է պաշտպան ունենալուց: Պաշտպան ունենալու իրավունքից օգտվելու հետ կապված անգամ մի քանի միջնորդություններ հարուցելը չի կարող մեկնաբանվել որպես ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 135-րդ հոդվածի 1-ին մասի իմաստով նախատեսված` կալանավորումը որպես խափանման միջոց ընտրելու հիմք հանդիսացող վարքագծի դրսեւորում:»:

Արդյունքում ԱԽ-ն որոշել է դատավոր Ա. Խաչատրյանին հայտարարել նկատողություն` զուգորդված վեց ամիս ժամկետով աշխատավարձի քսանհինգ տոկոսից զրկելով:

Ինչ վերաբերվում է Շիրակի մարզի դատավորՍուրեն Մնացյանին ապա վերջինս ակնհայտորեն տեղյակ չի եղել անմեղության կանխավարկած ասված ինստիտուտին և իր որոշման մեջ գրել է «Նկատի ունենալով, որ մեղադրյալը կատարել է ՀՀ քրեական օրենսգրքի 268-րդ հոդվածի 4-րդ մասով և նույն օրենսգրքի 268-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետով նախատեսված հանցագործություն, խուսափում է քննությունից, թաքնվում է անհայտ հասցեով եւ ազատության մեջ մնալով կարող է կատարել համասեռ հանցագործություն, խոչընդոտել մինչդատական վարույթում գործի քննությանը, ուստի միջնորդություն է ներկայացվել նրա նկատմամբ խափանման միջոց` կալանավորում ընտրելու վերաբերյալ»:

Այս առումով ԱԽ-ն իր որոշման պատճառաբանական մասում դատավորին բացատրել է թե ինչ ասած է անմեղության կանխավարկած եւ բավարարվել է դատավոր Ս. Մնացյանին միայն նախազգուշացում հայտարարելով:

Նշված որոշումների ամբողջական տեքստերին կարող եք ծանոթանալ ՀՀ պաշտոնական տեղեկագրի 24.11.2010թ.-ի թիվ 59 (793) համարում: